چگونه محیط یادگیری در سیستم هوم اسکول به شایستگی عاطفی اجتماعی کودکان کمک می کند؟

شایستگی اجتماعی عاطفی یک شایستگی اصلی برای سازگاری و رشد اجتماعی کودکان در موقعیتهای پیچیده است و نقش مهمی در رشد کلی کودکان ایفا می‌کند. در سالهای اخیر، علاقه فزاینده‌ای به شناسایی عواملی که ممکن است با رشد در این مجموعه از مهارتها مرتبط باشند، وجود داشته است به‌ویژه در دوره پیش‌دبستانی که رشد سریع در شایستگی عاطفی-اجتماعی مشهود است.

محیط یادگیری در خانه، به عنوان ترکیبی مؤثر از فعالیتها و منابع در خانه، عامل اصلی در رشد شایستگی اجتماعی عاطفی کودکان است. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که عواملی مانند وضعیت اجتماعی اقتصادی، کارکردهای خانواده، فعالیتهای خانواده، و سبکهای فرزندپروری بر رشد شایستگی اجتماعی عاطفی کودکان خردسال تأثیر می‌گذارند. با این حال، محیط یادگیری در خانه بیشتر از مجموع عناصر محیطی تشکیل دهنده آن است.

1-1 شایستگی اجتماعی عاطفی

تئوری هوش هیجانی نشان می‌دهد که احساسات بر جهت توجه، فرآیندهای حافظه و حل مسئله تأثیر می‌گذارند. شایستگی اجتماعی عاطفی بر اساس نظریه‌هایی مانند هوش هیجانی، ویژگی و رفتار افرادی است که می‌توانند با دیگران روابط مثبت برقرار کرده و حفظ کنند، خواسته‎‌های محیط اجتماعی را برآورده کنند و در گروه به اهداف مورد نظر دست یابند. این شامل کنترل شناختی، بیان عاطفی، همدلی و رفتارهای اجتماعی و تنظیم هیجان است که جنبه‌های مهمی از توانایی‌های غیرشناختی هستند.

در این میان، کنترل شناختی به توانایی کودکان برای پاسخ دادن بر اساس هدف یا وظیفه، حفظ هدف در هنگام مواجهه با حواس‌پرتی و مهار پاسخ‌های همیشگی یا رفتار تکانشی اشاره دارد. بیان عاطفی، توانایی ایجاد تمایز بین احساسات درونی و بیان عاطفی بیرونی بدون نقض قوانین بیان عاطفی است، همدلی و رفتارهای اجتماعی به توانایی کودکان در درک احساسات و مقاصد دیگران اشاره دارد و تنظیم هیجانی توانایی کودکان برای القا، مهار و حفظ حالات هیجانی مختلف است.

به طور کلی، این مهارتهای عاطفی و اجتماعی به صورت مجزا عمل نمی‌کنند. به عنوان مثال، کودکانی که توانایی بیشتری در تنظیم احساسات خود دارند، دیدگاه‌های دیگران را درک می‌کنند و احساسات خود را به روشهای قابل قبول اجتماعی ابراز می‌کنند، احتمال بیشتری برای حفظ روابط و مدیریت تعارض دارند.

در دوره پیش دبستانی، تفکر تخیلی کودکان به سرعت رشد می‌کند، تفکر انتزاعی به تدریج توسعه می‌یابد و این یک دوره حیاتی برای رشد شایستگی عاطفی-اجتماعی است. شایستگی اجتماعی-عاطفی انواعی از پیامدهای رشدی، از جمله پیشرفت تحصیلی، رشد روانی، و روابط بین فردی را پیش بینی می‌کند. در بخش پیشرفت تحصیلی، یادگیری کودکان از طریق تحقیق عملی و تعامل با محیط بیرونی اتفاق می‌افتد و اثربخشی آن نه تنها به سطح فکری کودک بستگی دارد، بلکه عوامل غیر عقلانی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.

شایستگی‌های اجتماعی عاطفی در میان مهارتهای غیرشناختی می‌تواند باعث رشد کیفیت یادگیری خوب در کودکان شود، بر رشد کیفیت یادگیری تأثیر بگذارد و عملکرد تحصیلی را بهبود بخشد.

به طور خاص، کودکان مبتلا به اختلالات اجتماعی-عاطفی در مدرسه عملکرد بدتری دارند و در بزرگسالی از وضعیت اجتماعی اقتصادی پایین‌تری برخوردار هستند. با این حال، زمانی که کودکان دارای شایستگی‌های اجتماعی-عاطفی باشند، می‌توانند انگیزه را افزایش دهند، مشارکت در یادگیری را افزایش دهند و اضطراب را برای آمادگی برای مدرسه کاهش دهند. بنابراین، می‌توان تا حدی استدلال کرد که شایستگی اجتماعی-عاطفی یک جنبه کلیدی موفقیت مدرسه است.

از نظر رشد روانی، شایستگی‌های عاطفی-اجتماعی کودکان را قادر می‌سازد تا خودآگاهی را افزایش دهند، درک کامل‌تر و واضح‌تری از ارتباط بین محیط بیرونی و رشد خود به دست آورند، کودکان را برای برقراری ارتباط با دیگران، ایجاد ارتباط، حل تعارض‌ها و دستیابی به اهداف برانگیخت و پایه‌های موفقیت آینده را پایه‌ریزی کنند. بنابراین، شایستگی عاطفی اجتماعی تا حدودی می‌تواند به طور موثری از مشکلات روان‌شناختی که در طول رشد کودکان خردسال به وجود می‌آیند پیشگیری و آنها را حل کند و به شکل‌گیری ویژگی‌های شخصیتی خوب و یک شخصیت سالم کمک کند.

از نظر تعاملات بین فردی، کودکان دارای شایستگی اجتماعی عاطفی احتمال بیشتری دارد که بدانند احساسات چیست و چگونه از آنها استفاده و آن را مدیریت کنند، ارزش‌های عاطفی و پیامدهای رفتار را درک کنند و احساسات را به طور منطقی ابراز کنند. بنابراین، شایستگی عاطفی-اجتماعی کودکان خردسال را قادر می‌سازد تا روابط بین فردی خوبی برقرار کرده و آن را حفظ کنند، به طور موثر با انواع مشکلات بین فردی برخورد کنند و ماهیت تعامل اجتماعی را بهتر درک کنند.

شایستگی اجتماعی عاطفی کودکان تحت تأثیر تعامل چندین محیط از جمله محیط مدرسه، محیط خانه و محیط اجتماعی قرار می‌گیرد. علاوه بر این، خانواده نه تنها محیط اولیه ای است که کودکان از بدو تولد در معرض آن قرار می‌گیرند، بلکه حوزه مهمی است که بر رشد اجتماعی-عاطفی کودکان تأثیر می‌گذارد و واحد اساسی تعامل با محیط بیرونی است. بنابراین، فراهم کردن یک محیط خانه مهیج برای کودکان، فرصتهای آنها را برای توسعه مهارتهای اجتماعی-عاطفی به حداکثر می‌رساند.

1-2 نقش محیط یادگیری در منزل در شایستگی عاطفی اجتماعی کودکان

محیط یادگیری در سیستم هوم اسکول به عنوان ترکیبی مؤثر از منابع و فعالیتهای آموزشی، متغیر فرآیندی مهمی است که رشد کودکان را ارتقا می‌دهد و تأثیر بسزایی بر رشد دوران کودکی دارد و تأثیر آن بر شایستگی اجتماعی-عاطفی کودکان دارای ویژگی‌های تعاملی، پویا و سیستماتیک منحصربه‌فردی است.

ویژگی تعاملی هوم اسکول، به الگوی تعامل بین والدین و فرزندان از طریق ارتباط روزانه و تبادل اطلاعات، نظرات، عواطف و نگرش‌ها اشاره دارد. در این فرآیند، کودکان به تدریج راه‌ها و ابزارهای تعامل با دیگران را به دست می‌آورند، قواعد اجتماعی را شکل می‌دهند و به رشد اولیه توانایی اجتماعی-عاطفی پی می‌برند.

ویژگی پویایی هوم اسکول، به ترکیب مؤثر منابع آموزشی مانند دارایی‌های خانوادگی و پیشینه فرهنگی با فعالیتهای آموزشی، تنظیم پویا سبک فرزندپروری، به‌روزرسانی محتوای آموزشی و ارسال پیام‌های مثبت دائمی به کودکان اشاره دارد. کودکان می‌توانند احساس امنیت و اهمیت بیشتری پیدا کنند و به تدریج عزت نفس و خودکارآمدی بالایی پیدا کنند. به نوبه خود، آنها تمایل بیشتری به تعامل با افرادی غیر از والدین خود و ارتقای رشد مهارتهای اجتماعی-عاطفی خود دارند.

سیستماتیک بودن هوم اسکول به این واقعیت اشاره دارد که هر چه انتظارات آموزشی والدین برای رشد شایستگی عاطفی-اجتماعی فرزندانشان در محیط یادگیری خانه بیشتر باشد، اهمیت بیشتری برای رشد مرتبط با کودکان قائل می‌شوند. والدین بیشتر درگیر آموزش فرزندان خود می‌شوند و به طرق مختلف بر رشد شایستگی اجتماعی عاطفی فرزندانشان تأثیر می‌گذارند. در عین حال، کودکان می‌توانند در این فرآیند اطلاعات بیشتری را در اختیار والدین خود قرار دهند تا سبک و محتوای فرزندپروری را بهبود بخشند و یک سیستم حلقه بازخورد ایجاد کنند.

بنابراین، تحقیق در مورد محیط یادگیری در خانه می‌تواند به درک عمیق‌تر تعامل بین والدین و فرزندان در خانواده، بررسی تأثیر پویای عناصر مختلف در خانواده بر شایستگی عاطفی اجتماعی و در نهایت تشکیل یک سیستم حلقه بازخورد رشد شایستگی اجتماعی-عاطفی خانواده و کودکان کمک کند.

محیط یادگیری هوم اسکول در سه بعد ویژگی‌های ساختاری خانواده، باورها و علایق والدین و فرآیندهای آموزشی مفهوم سازی می‌شود که در این میان، فرآیندهای آموزشی در هسته محیط یادگیری خانه قرار می‌گیرند.

فرآیند آموزشی

فرآیند آموزشی به ترکیبی از رفتارهای فرزندپروری نزدیکی اطلاق می‌شود که والدین برای فرزندان خود ارائه می‌کنند و اغلب شامل دو جنبه است. از یک سو، به رفتارهای والدینی اشاره دارد که از تعاملات اجتماعی عاطفی کلی در خانواده حمایت می‌کند. به عنوان مثال، حمایت کلامی، حمایت مادی، حمایت روانی و غیره. از سوی دیگر، به فعالیتهای یادگیری که والدین برای کودکان در خانه انجام می‌دهند اشاره دارد مانند بازی با بلوک، خواندن، آواز خواندن، و یادگیری در مورد دانش.

تحقیقات قبلی نشان داده است که فرآیندهای آموزشی تأثیر مثبتی بر رشد اجتماعی عاطفی کودکان دارد. کودکان با شایستگی اجتماعی-عاطفی به دنیا نمی‌آیند، بلکه آن را از طریق تعامل با مراقبین پس از تولد به دست می‌آورند.

به طور کلی، رشد کودکان از مواد آموزشی با کیفیت بالا و فراوانی بالایی از تعاملات محرک سود می‌برد. از طریق تعامل با مراقبان، کودکان به تدریج بسیاری از ارتباطات مرتبط با رشد رفتارهای اجتماعی را در مغز خود ایجاد می‌کنند. با این حال، اگر مراقبان رفتارهای والدینی مناسب، سازگار و مکمل ارائه نکنند، رشد شایستگی عاطفی اجتماعی کودکان مختل خواهد شد. نتایج مطالعات مرتبط این ایده را تایید می‌کند که فعالیتهایی که والدین در خانه با فرزندان خود انجام می‌دهند برای رشد مهارتهای اجتماعی کودکان مهمتر از چیزی هستند که تصور می‌شود.

ویژگیهای ساختاری خانواده

ویژگی ساختاری خانواده به ویژگیهای پایدار در بافت خانواده اشاره دارد. مطالعات قبلی بیشتر خانواده را از نظر زمینه اجتماعی اقتصادی، پیشینه فرهنگی، ترکیب خانواده، سطح تحصیلات والدین، شغل و چندین مؤلفه دیگر مشخص کرده اند. تحقیقات نشان داده است که ویژگیهای ساختاری خانواده به طور قابل توجهی بر رفتار اجتماعی کودکان تأثیر می‌گذارد.

بر اساس نظریه سرمایه اجتماعی، شایستگی‌های انسانی از طریق سرمایه‌گذاری انسانی شکل می‌گیرد و سرمایه‌گذاری انسانی که یک خانواده می‌تواند از عهده آن برآید تا حد زیادی به سرمایه اقتصادی و همچنین سرمایه انسانی آن خانواده وابسته است.

خانواده هایی با سطوح اقتصادی بالا می‌توانند هم منابع کافی و هم محیطی امن برای رشد کودک فراهم کنند. در مقابل، خانواده‌های کم‌درآمد به‌دلیل استرس‌های بیشتر زندگی، به‌طور قابل‌توجهی احتمال بیشتری برای داشتن فرزندانی با مشکلات اجتماعی-عاطفی و رفتاری دارند.

سطح تحصیلات والدین نیز جزء ویژگی‌های ساختاری خانواده است و مطالعات نشان داده‌اند که سطح تحصیلات والدین به طور قابل‌توجهی شایستگی اجتماعی کودکان را پیش‌بینی می‌کند و اثر پیش‌بینی‌کننده آن تا حدودی پایدار است.

باورها و علایق والدین

باورها و علایق والدین شامل باورهای مربوط به خود و علایق آنها در رشد کودکان است. به طور خاص، باورها و علایق والدین در درجه اول به مسئولیت درک شده والدین در قبال خود اشاره دارد، از جمله اینکه چگونه باید در آموزش و فعالیتهای مدرسه فرزندان خود مشارکت داشته باشند، یا اینکه چگونه می‌توانند به فرزندان خود در انجام تکالیف درسی و آموزشی کمک کنند. در درجه دوم عمدتاً به علایق والدین در این واقعیت اشاره دارد که آنها می‌توانند به طور مؤثر بر موفقیت تحصیلی فرزندان خود تأثیر بگذارند، مانند احساس قدرت در کمک به یادگیری فرزندانشان و غیره.

باورها و علایق والدین می‌توانند پیامدهای شناختی، زبانی و اجتماعی عاطفی بعدی فرزندانشان را پیش بینی کنند. نظریه خودکارآمدی نشان می‌دهد که باورهای والدین برای رشد کودک ضروری است. این بدان معناست که پیشرفت مهارتهای اجتماعی و شایستگی‌های اجتماعی-عاطفی کودکان را می‌توان با افزایش باورها و علایق والدین در آموزش فرزندانشان ارتقا داد.

والدین با باورهای تحصیلی بالا نه تنها انتظارات تحصیلی بالاتری از فرزندان خود دارند، بلکه انتظارات بیشتری از تحصیلات خود دارند و این اغلب منجر به مشارکت بیشتر والدین در فعالیتهای آموزشی کودکان می‌شود و سیگنال‌های مثبتی را برای کودک ارسال می‌کند و در نتیجه شایستگی اجتماعی-عاطفی کودکان را افزایش می‌دهد. بنابراین، هم ویژگی‌های ساختاری خانواده، هم باورها و علایق والدین و هم فرآیندهای آموزشی برای رشد شایستگی عاطفی-اجتماعی کودکان پیش دبستانی تلقی می‌شوند.

   مطالبی که می‌تواند برای شما مفید باشد :