تقویت مهارتهای تفکر انتقادی و خلاق در کودکان
تفکر خلاق، در دنیای امروزی که به سرعت در حال تغییر است، از مهارتهای ضروری به شمار می‌آید. ما باید به فرزندان خود بیاموزیم که خلاقانه و انتقادی فکر کنند زیرا آنها برای موفقیت در آینده به این مهارتها نیاز خواهند داشت. این مطلب ترکیبی مختصر از مهارتها و فعالیتهای تفکر انتقادی و خلاق است که برای یادگیری کودکان ضروری است و اینکه چگونه والدین باید به رشد این مهارتها در فرزندانشان کمک کنند تا در آینده موفقیت بالایی کسب کنند.
تفکر خلاق چیست و چگونه به کودکان کمک می کند؟
تفکر خلاق توانایی ارائه رویکردها و ایده‌های جدید است. این مهارت حیاتی زندگی کودک را قادر می‌سازد تا نقطه‌ها را به هم متصل کند و تصویر بزرگ‌تر را ببیند و قطعاً ارزش آن را دارد که در مراحل اولیه در کودکان توسعه یابد. تفکر خلاق تخیل و تمرکز را تقویت می‌کند. همچنین کودکان را قادر می‌سازد تا دنیا را متفاوت ببینند.
تفکر انتقادی چیست و چرا برای کودکان مهم است؟
تفکر انتقادی سطح پیشرفته‌ای از فرآیند تفکر است. این افکار عالی از طریق روشهای نفی و پذیرش قضاوت‌ها، مشاهده کامل و تجزیه و تحلیل یک چیز یا یک رویداد آموخته می‌شود. تفکر انتقادی کودکان را قادر می‌سازد تا در سنین پایین بر توانایی‌های تفکر درجه بالایی تسلط پیدا کنند و توانایی درک، حل مسئله و تصمیم گیری را در کودکان افزایش می‌دهد.
برخی از انواع مهارتهای تفکر انتقادی و خلاق مهم برای کودکان
ریسک پذیری، خیال پردازی، تشریح کردن و ساده سازی، طوفان فکری، تصویرسازی، هنر، تطبیق پذیری، ذهن باز، سوال کردن، تجزیه و تحلیل کردن، تفسیر کردن، منطق و استدلال پذیری، ارزیابی کردن، پیش‌بینی ، طبقه‌بندی، مقایسه کردن، مهارتهای سازمانی و برنامه ریزی، حل مساله، ظرفیت خود بازتابی، مهارتهای مشاهده‌ای، تصمیم گیری، توانایی‌های زبانی، مهارتهای سوادآموزی، برقراری ارتباط و . . . از انواع مهارتهای تفکر خلاق هستند که یادگیری آنها برای بچه‌ها ضروری است.
تفکر انتقادی در مقابل تفکر خلاق
تفکر انتقادی و خلاق به هم مرتبط هستند، اما یکسان نیستند. تفکر خلاق با یک ایده شروع می‌شود و گزینه های مختلفی از آن ایده ایجاد می‌شود. شما با یک مشکل یا مفهوم اصلی شروع می‌کنید و در ایجاد انتخابهای مختلف از آن منحرف می‌شوید.
تفکر انتقادی اطلاعات را از منابع مختلف می‌گیرد و آن را در یک ادعا، فکر یا راه حل منسجم ترکیب می‌کند. شما از داده‌ها و اطلاعات برای محدود کردن آن به یک نتیجه نهایی استفاده می‌کنید.
به زبان ساده: تفکر خلاق = ساختن چیزی جدید و تفکر انتقادی = قضاوت صحیح
موضوعاتی که مهارتهای تفکر انتقادی و خلاق را آموزش می‌دهند
موضوعاتی که بخشی از برنامه درسی دانشگاهی هستند، مهارتهای تفکر خلاق و انتقادی را به کودکان آموزش می‌دهند که در زیر توضیح داده شده است:
زبان دوم : یادگیری زبان دوم تفکر انتقادی و خلاق را هنگامی که کودکان می‌خوانند، گوش می‌دهند، تعامل می‌کنند، می‌نویسند، بحث می‌کنند، تصور می‌کنند، برنامه ریزی می‌کنند، کاوش می‌کنند و ایده می‌آفرینند، آموزش می‌دهد.
ریاضی : ریاضیات در هنگام تلاش برای یافتن راه حل برای مسائل ریاضی با ابداع استراتژی، بچه‌ها را درگیر استدلال و تفکر منطقی می‌کند.
علوم پایه : علم به بچه‌ها کمک می‌کند وقتی سؤال می‌کنند، پیش‌بینی می‌کنند، برای حل مشکلات تحقیق می‌کنند، بر اساس شواهد تصمیم می‌گیرند، شواهد را تحلیل و ارزیابی می‌کنند، مهارتهای خلاقانه و انتقادی را بیاموزند.
هنر : در حین خلق هنر، کودکان از تخیل، کنجکاوی و مهارتهای تفکر خود برای در نظر گرفتن احتمالات، کشف ایده‌ها، مواد، فضاها و فناوری‌ها استفاده می‌کنند و برای بیان افکار، ایده‌ها و احساسات خود ریسک می‌کنند.
مهارتهای تفکر انتقادی و خلاق مانند هر مهارت دیگری قابل توسعه و تقویت است که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.
استراتژی هایی برای ایجاد مهارتهای تفکر خلاق و انتقادی
-
آنها را به تفکر عمیق تشویق کنید
از آنها سؤالات انتقادی بپرسید که آنها را به تفکر عمیق وادار می‌کند. برخی از سوالاتی که می‌توانید بپرسید عبارتند از: اگر هرگز باران نمی‌بارید چه اتفاقی می‌افتاد؟ اگر بازی‌های ویدیویی، گوشی‌های هوشمند، تلویزیون یا تبلت وجود نداشت، برای سرگرمی چه کار می‌کردید؟ اگر یک خواهر داشتید زندگی شما چگونه متفاوت بود؟
پنج دلیل بپرسید و وقتی فرزندتان پاسخ قاطعانه می‌دهد، پنج بار «چرا» را بپرسید. هر بار که «چرا» را می‌پرسید، فرزندتان کمی عمیق‌تر به استدلال می‌پردازد. در نتیجه، آنها قبل از پاسخ دادن به پاسخ های خود فکر می کنند.
-
از آنها بخواهید که با تفکر استدلال کنند
وقتی فرزندتان به سؤال شما پاسخ می‌دهد، از آنها بخواهید که به شما نشان دهند که چگونه در مورد پاسخ فکر کرده اند. آنها ممکن است نقاشی بکشند و یا برای شما بنویسند تا تفکر پشت پاسخ خود را نشان دهند. این به استحکام بیشتر مفهوم کمک می‌کند و بر ارزش تفکر تأکید می‌کند و نه درست یا غلط بودن تفکر.
-
از سؤالات باز استفاده کنید
سؤالات باز کودک را به تفکر خلاق تشویق می‌کند. نمونه‌هایی از سوالات باز: مفیدترین درس در مدرسه چیست؟ از آنها بخواهید چیزهای تصادفی را با هم مقایسه کنند. می‌توانید سؤالات ساده‌ای بپرسید مانند چگونه یک میوه شبیه سبزی است؟ از اینکه فرزندتان چگونه می‌تواند در سنین پایین این ارتباط را برقرار کند شگفت زده خواهید شد.
-
او را تشویق کنید که فکر کند
به فرزند خود یاد بدهید که بیش از یک راه ممکن برای نگاه کردن به یک موضوع، موقعیت یا ایده وجود دارد. می‌توانید این بازی را امتحان کنید : از کودک خود بخواهید چیزهایی را که رنگ سبز دارند نامگذاری کند. آنها احتمالاً خواهند گفت درخت یا برگ و تا زمانی که برای یافتن پاسخ مشکلی نداشته باشند به این بازی ادامه دهید. در این مرحله، آنها را تشویق کنید تا عمیق فکر کنند و در صورت نیاز به آنها اشاره کنید.
تمرین دیگر برای تشویق فرزندتان به فکر کردن این است که وقتی فرزندتان چیزی را تازه یاد گرفته است و در مورد آن صحبت می کند یا نشان می‌دهد، از او بخواهید چیزهایی را که آموخته است به روش دیگری نشان دهد. به عنوان مثال، اگر آنها یک عدد 7 را نشان دهند و وقتی از آنها بخواهید آن را به شکل دیگری نشان دهند، ممکن است با آوردن 7 سکه یا با کشیدن عدد 7 با رنگ دیگری نشان دهند. امکانات بی حد و حصر است. اما آنها از مهارتهای انتقادی خود برای تفکر عمیق‌تر و مهارتهای خلاقانه خود برای ارائه آن به شیوه‌ای متفاوت استفاده می‌کنند.
-
به ارتباط اشاره کنید
وقتی بین دو چیز ارتباط برقرار می‌کنیم، بهتر متوجه می‌شویم. بنابراین، فرزندتان را تشویق کنید تا آنچه را که می‌آموزد، با چیزهایی که قبلاً می‌داند مرتبط کند. برای مثال، می‌توانید از فرزندتان بپرسید که داستان فعلی که می‌خواند چگونه با داستان دیگری که قبلا خوانده است، ارتباط دارد. پاسخ های آنها می‌تواند روشن باشد، اما گاهی اوقات ممکن است عجیب و غریب باشد. در هر صورت، می‌توانید از فرزندتان بخواهید که پاسخ هایش را توضیح دهد. در حین انجام این کار، کودک شما افکار خود را (تفکر انتقادی) همگرا می‌کند و به دنبال ارتباطات نه چندان آشکار (تفکر خلاق) می‌گردد.
از شخصیت سازی برای مقایسه اشیاء مختلف استفاده کنید. به عنوان مثال، می‌توانید از کودک خود بپرسید : یک کتاب به یک خودکار چه می‌گوید؟ فرزند شما ویژگی‌های هر شی (تفکر انتقادی) را در نظر می‌گیرد و از آنها برای نشان دادن اعمال یا احساسات انسانی (تفکر خلاق) استفاده می‌کند.
نکاتی برای تقویت توانایی‌های خلاقیت و تفکر انتقادی در کودکان
-
عادات مطالعه را در خود ایجاد کنید
هرچه کودک شما بیشتر بخواند، بیشتر از کلمات، موقعیت‌ها، احساسات، داستان‌ها و شخصیت‌ها آگاه می‌شود و مغز او اطلاعاتی را که باید به عنوان یادگیری به جلو منتقل شود، بیشتر می‌گیرد.
-
تشویق به سوال پرسیدن
هر سوالی که فرزند شما می‌پرسد فرصتی برای یادگیری و استفاده از اطلاعات است. فقط به سوالاتی که از شما پرسیده می‌شود پاسخ ندهید. از کودک خود سوال کنید و نظرات او را در مورد موضوع بشناسید.
-
تشویق به حل مسایل
به کودک انگیزه دهید تا مشکلات را حل کند. این به ایجاد تفکر انتقادی در کودکان کمک می‌کند. حل یک مشکل می‌تواند به شما کمک کند تا بینشی در ذهن فرزندتان از نظر نحوه تفکر، پردازش اطلاعات و واکنش او برای حل یک مشکل به دست آورید.
-
مسئولیت بدهید
کودک خود را وادار کنید تا در سنین پایین از منطقه امن خود خارج شود. به آنها مسئولیت‌هایی بدهید مانند مراقبت از گیاهان در خانه، تا کردن لباس‌هایشان، بستن کیف مدرسه، مراقبت از خواهر و برادر کوچکترشان و غیره.
-
به آنها در ایجاد فرضیه کمک کنید
به آنها سناریو بدهید و از آنها سوال بپرسید. به عنوان مثال، از آنها سؤالاتی مانند چه اتفاقی می‌افتد، بپرسید. کنجکاوی آنها را تحریک کنید و به آنها اجازه دهید پیش بینی کنند. این به آنها کمک می‌کند عمیق‌تر فکر کنند.
-
به آنها کمک کنید از طریق بازی یاد بگیرند
چه کودک در حال بازی با دوستان باشد، چه بازی با پازل، معما و بازی‌های رومیزی، به او کمک می‌شود تا مجموعه مهارتهای تفکر انتقادی خاصی را که ممکن است در تئوری غیرممکن است، توسعه دهد و کشف کند. برخی از درسهای مهم زندگی که از طریق بازی آموخته می‌شوند عبارتند از: کار گروهی، رهبری، اخلاق ورزشی و خلاقیت.
مطالبی که می‌تواند برای شما مفید باشد :
