رود چیست؟
رود از به هم پیوستن (وصل شدن) آب چند چشمه در دره های کوهستانی به وجود می‌آید و از ارتفاعات به سمت دشت‌ها، دریاچه‌ها، دریاها و اقیانوس‌ها حرکت می‌کند.
رودها چه ویژگی‌هایی دارند؟
- آنها نقش بسیار مهمی در چرخه آب دارند زیرا مسیر حرکت آب (آبهای سطح زمین) از سرچشمه تا دریا هستند.
- رودخانه‌ها، آب و مواد مغذی را به سراسر مناطق زمین می‌برند.
- زیستگاه (محل زندگی) و غذای عالی برای بسیاری از موجودات زمین فراهم می‌کنند.
- رودخانه‌ها شاهرگ حیات هر کشوری هستند.
- تمامی تمدن‌ها در نزدیکی رودخانه‌ها ایجاد و توسعه یافته‌اند.
رودهای بزرگ چگونه به وجود آمدند؟
- یک رودخانه از آب در حال حرکت از ارتفاع بالاتر به ارتفاع پایین تر تشکیل می‌شود که این حرکت رو به پایین به دلیل جاذبه زمین است.
- وقتی باران می‌بارد، یا به زمین نفوذ می‌کند یا به روان‌آب تبدیل می‌شود.
- روان‌آب در مسیر خود به رودخانه‌ها و دریاچه‌ها می‌ریزد.
- آب روان در مسیر سرازیری ابتدا به صورت نهرهای کوچک دیده می‌شود.
- نهرهای کوچک در سراشیبی جاری می‌شوند، به هم می‌پیوندند و نهرها و رودخانه‌های بزرگتری را تشکیل می‌دهند.
رودخانه ها چه مزایایی برای زندگی انسانها دارند؟
- تامین آب قابل حمل با هدف آبیاری:
یکی از مزایای عمده رودخانه این است که آب شیرین قابل حمل را به طور مداوم (همیشگی) فراهم می‌کند و همچنین به کشاورز در آبیاری برای کشت محصولات و تامین آب محصولات کشاورزی و حفظ سطح آب در مزارع کمک می‌کند.
- تولید برق و درآمد:
با ساختن سد روی رودخانه‌ها می‌توان برق تولید کرد. همچنین سدها می‌توانند به نقاط گردشگری در کشورها تبدیل شوند.
- حمل‌ونقل:
رودخانه‌ها از نظر اقتصادی روشی ارزان برای حمل‌ونقل محسوب می‌شوند، علاوه بر این کالاهای حجیم و سنگین را به راحتی می‌توان از طریق رودخانه‌ها حمل کرد و مشکل ترافیک نیز وجود ندارد.
- خاک حاصلخیز را فراهم می‌کند:
سواحل رودخانه دارای خاک بسیار حاصلخیز است که می‌توان از آن برای کشت محصولات کشاورزی استفاده کرد و همچنین از خاک رس نزدیک به رودخانه برای ساخت گلدان‌های سفالی و سایر ظروف استفاده می‌شود.
- منبع غذا:
از زمانهای دور، رودخانه‌ها مواد غذایی مانند ماهی و سایر آبزیان خوراکی را به عنوان منبع غذایی در اختیار انسانها قرار می‌دهد.
- کمک در ساخت و ساز:
سنگ‌ها و شن‌های موجود در بستر رودخانه برای ساخت ساختمان‌ها، خانه‌ها و بسیاری از ساخت و سازهای دیگر استفاده می‌شود.
رودخانه ها چه خطراتی برای زندگی انسانها دارند؟
- سیل:
بزرگترین معایب رودخانه‌ها که انسانها تا امروز با آن مواجه هستند، سیل است زیرا در جریان سیل، جریان عظیم آب باعث خرابی و همچنین تلفات جانی برای انسانها و حیوانات زیادی می‌شود. جریان کنترل نشده آب سیل، رشد تمدن را متوقف می‌کند.
- ناقل بیماری‌ها را افزایش می‌دهد:
رودخانه ها محل پرورش پشه‌ها و موش‌ها و بسیاری از ارگانیسم های عفونی دیگر هستند که این بیماری‌ها را گسترش می‌دهند و برای انسان خطرآفرین هستند.
- زباله‌های صنعتی:
زباله‌های تخلیه شده توسط صنعت و . . . در آب رودخانه گاهی اوقات تهدیدی برای جان انسانها هستند. در صورتی که شخصی به اشتباه آن آب را بنوشد یا برای مصارف شخصی استفاده کند.
- باران بیش از حد منجر به خطر می‌شود:
بارندگی بیش از حد گاهی باعث افزایش سطح رودخانه می‌شود و این امر منجر به ناامنی افراد نزدیک به ساحل رودخانه می‌شود و علاوه بر آن بالا آمدن سطح آب رودخانه نیز سد را تهدید می‌کند و در صورت آسیب دیدن و شکستن سد منجر به تلفات انسانی و حیوانی می‌شود.
مهمترین رودهای جهان
نیل، طولانی‌ترین رودخانه جهان
- رودخانه نیل در قاره آفریقا قرار دارد.
- 6853 کیلومتر طول یا امتداد دارد.
- عمیق‌ترین قسمت آن 11 متر است.
- از 10 کشور قاره آفریقا عبور می‌کند.
- نیل از به هم پیوستن دو رود نیل سفید و نیل آبی تشکیل می‌شود و به دریای مدیترانه می‌ریزد.
- نیل سفید از دریاچه ویکتوریا سرچشمه می‌گیرد و نیل آبی از دریاچه تانا در کشور اتیوپی.
آمازون، دومین و پرآب ترین رودخانه جهان
- رودخانه آمازون در قاره آمریکای جنوبی قرار دارد.
- آمازون 6575 کیلومتر طول یا امتداد دارد.
- آمازون از بهم پیوستن دو رود اوکایالی و مارانیون به‌وجود می‌آید که هر دو از رشته کوه آند سرچشمه می‌گیرند.
- از کشورهای پرو، کلمبیا و برزیل عبور می‌کند.
- رودخانه آمازون به اقیانوس اطلس می‌ریزد.
یانگ تسه، سومین رودخانه مهم جهان
- رودخانه یانگ تسه در قاره آسیا و در کشور چین قرار دارد.
- یانگ تسه 6211 کیلومتر امتداد دارد.
- نام دیگر این رودخانه چانگ جیانگ است.
- سد سه دره که بزرگترین سد جهان است بر روی رودخانه یانگ تسه ساخته شده است.
- یانگ تسه به دریای زرد می‌ریزد.
می‌سی‌سی‌پی، چهارمین رودخانه مهم جهان
- رودخانه می‌سی‌سی‌پی در قاره آمریکای شمالی و کشور ایالات متحده قرار دارد.
- می‌سی‌سی‌پی 3734 کیلومتر امتداد دارد.
- سرچشمه آن دریاچه آیتاسکا (دریاچه یخچالی) است.
- می‌سی‌سی‌پی به خلیج مکزیک می‌ریزد.
یئی‌سئی، پنجمین رودخانه طولانی جهان
- رودخانه ینی‌سئی در قاره آسیا و کشور روسیه قرار دارد.
- دومین رودخانه طولانی قاره آسیا است.
- ینی‌سئی 5539 کیلومتر امتداد دارد.
- از شمال کشور مغولستان سرچشمه می‌گیرد.
- به اقیانوس منجمد شمالی می‌ریزد.
مهمترین رودهای قاره آسیا
- رودخانه زرد بعد از رودخانه یانگ تسه و ینی‌سئی، سومین رودخانه طولانی در قاره آسیا است.
- رودخانه زرد بعد از رودخانه یانگ تسه طولانی‌ترین رودخانه در کشور چین است.
- رودخانه زرد 5464 کیلومتر امتداد دارد.
- از کوه های بایانهار سرچشمه می‌گیرد و به دریای بوهای می‌ریزد.
مهمترین رودهای قاره آفریقا
- رودخانه کنگو بعد از رودخانه نیل طولانی‌ترین رود قاره آفریقا است.
- کنگو بعد از رودخانه آمازون پرآب ترین رودخانه جهان است.
- رودخانه کنگو 4700 کیلومتر امتداد دارد.
- رودخانه کنگو از 9 کشور قاره آفریقا عبور می‌کند.
مهمترین رودهای قاره آمریکا
- رودخانه پارانا بعد از آمازون طولانی‌ترین رودخانه قاره آمریکا است.
- پارانا 2570 کیلومتر امتداد دارد و از کشورهای برزیل، پاراگوئه و آرژانتین عبور می‌کند.
- پارانا از به هم وسصل سدن دو رود در کشور برزیل سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به اقیانوس اطلس می‌ریزد.
